خاک یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذار‌ترین عوامل رشد و پرورش گیاه است و نقش اساسی در سلامتی و شادابی گل های خانگی شما دارد. گاهی با انجام صحیح تمام مراقبت ها از گیاه، تنها به علت نامناسب بودن ترکیبات خاک گلدانتان، نتیجه دلخواه را نخواهید گرفت. خاک بستری برای رشد و تکیه گیاه و دریافت آب و مواد غذایی است. بنابراین خاکی که انتخاب می‌کنید باید خودش دارای مواد غذایی کافی باشد تا بتواند نیاز های گیاه را تامین نماید. در ادامه با ویژگی ها و ترکیبات بهترین خاک برای گل های خانگی آشنا خواهید شد.
ویژگی های بهترین خاک برای گل های خانگی
برای انتخاب بهترین خاک برای گل های خانگی، در وهله اول باید توجه داشته باشید که خاک گلدان با خاک باغچه متفاوت است و ممکن است خاکی که در باغچه به خوبی نیاز های گیاهان را تامین می‌کند، در محیط گلدان عملکرد عالی نداشته باشد. همچنین ممکن است یک ترکیب خاص خاک برای تمام گونه های گیاهی مناسب نباشد و برای برخی گیاهان نیاز باشد ترکیبات دیگری نیز به این خاک اضافه نمایید.
این مورد به دلیل متفاوت بودن ترکیبات خاک در مناطق بومی هر گیاه است و در محیط خانه نیز بهتر است همان خاک و همان محیط را در اختیار گیاه قرار دهید. با این حال بهترین خاک برای گل های خانگی معمولا ترکیبات مشابهی برای هر گیاه دارد و نیازی نیست مواد بسیار متنوعی خریداری نمایید.
دو ویژگی بسیار مهم که جهت خرید خاک مناسب باید در نظر داشته باشید به شرح زیر است.
1-سبک یا سنگین؟
برای اینکه تشخیص دهید خاک سبک برای گلدان های شما مناسب‌تر است یا سنگین، ابتدا بهتر است شناخت بیشتری از این دو نوع خاک داشته باشیم.
- خاک سنگین خاکی است که دارای منافذ کم و اصطلاحا فشرده و متراکم است. بیشترین درصد ترکیبات این خاک را رس تشکیل می‌دهد و این خاک آب را بیشتر درون خود نگه می‌دارد و زمان بیشتری مرطوب می‌ماند.
- خاک سبک به خاکی گفته می‌شود که بیشترین ترکیب آن ماسه است و دارای منافذ و فواصل بسیاری است. آب از میان مسیر های کوچک داخل این خاک به آسانی عبور می‌کند و در نتیجه خاک گلدان به سرعت خشک خواهد شد. توجه داشته باشید که این عبور آسان آب، مواد غذایی خاک را نیز با خود شسته و از زهکشی زیر گلدان خارج خواهد کرد.
بنابراین با شناخت دو نوع خاک سبک و سنگین به این نتیجه می‌رسیم که هیچ کدام از آن ها به تنهایی برای خاک گلدان مناسب نیستند. زیرا خاک های سنگین به دلیل نداشتن منافذ، ریشه گیاه را احاطه کرده و ممکن است جلوی رشد آن را بگیرند و همچنین با زیاد نگه داشتن رطوبت ممکن است باعث پوسیدگی ریشه شوند.
خاک های ماسه‌ای و سبک هم به سرعت رطوبت را از دست می‌دهند و نیاز است که بیشتر گیاه را آبیاری نمایید. همچنین منابع غذایی خاک نیز به سرعت از دست می‌روند و به کوددهی نیاز پیدا خواهید کرد.
به این ترتیب بهترین خاک برای گل های خانگی، ترکیبی از خاک سبک و سنگین است که دارای منافذ کافی (نه کم و نه زیاد) و همچنین زهکشی مناسب است. این خاک به ریشه گیاه اجازه رشد می‌دهد، اما با منافذ بیش از حد، آب و مواد غذایی خود را از دست نخواهد داد.
2-مواد مغذی کافی
دومین ویژگی بهترین خاک برای گل های خانگی، دارا بودن مواد مغذی کافی و مناسب برای رشد این گل هاست. همانطور که می‌دانید گل های آپارتمانی حساس‌تر از گیاهانی هستند که خودشان در طبیعت می‌رویند. همچنین خاکی که در محیط طبیعی مانند جنگل یا حتی باغچه و دشت های بزرگ وجود دارد به طور مرتب با تجزیه گیاهان مرده و دیگر عوامل محیطی، مواد مغذی خود را تقویت می‌نماید.
خاک گلدان چنین امکانی را ندارد و باید از ابتدا مواد مغذی به صورت ترکیبات مختلف به آن داده شود و کم کم با اضافه کردن کود در حین رشد گیاه، کمبود این مواد مغذی جبران شود. تا جایی که دیگر خاک هیچ ماده مغذی نداشته باشد و نیاز شود که آن را تعویض کنید.
ترکیبات بهترین خاک برای گل های خانگی
امروزه مواد و ترکیبات متنوع بسیاری در سراسر دنیا وجود دارند که می‌توانید آن ها را به عنوان بخشی از خاک گلدان های خانگی خود در نظر بگیرید و برای تقویت رشد گیاهان از آن ها استفاده کنید. بهترین خاک برای گل های خانگی، خاکی است که متناسب با نوع گیاه انتخاب شده باشد و دو ویژگی گفته شده یعنی منافذ کافی و ترکیبات مغذی لازم را دارد باشد.
بر اساس اندازه گلدان و میزان خاکی که باید در آن بریزید یک پیمانه انتخاب کنید. این پیمانه می‌تواند یک لیوان، یا ظرفی بزرگتر باشد. به طور کلی یک ترکیب پیشنهادی مناسب برای اغلب گیاهان آپارتمانی به شرح زیر است.
- یک پیمانه خاک باغچه
- نصف پیمانه ماسه
- دو پیمانه خاک برگ یا برگ پوسیده
- نصف پیمانه کود حیوانی یا ورمی
- نصف پیمانه سبوس برنج
در ادامه با برخی از این ترکیبات و مواد دیگری که می‌توانید به خاک گلدان اضافه کنید آشنا خواهید شد.
1-خاک برگ: خاک برگ همانطور که از نام آن پیداست از پوسیدن و تجزیه شدن برگ های گیاهان مختلف به دست می‌آید. توجه داشته باشید که این خاک سبک است و به تنهایی برای رشد گیاه مناسب نمی‌باشد و میزان مواد مغذی آن هم خیلی بالا نیست. اما در ترکیب با دیگر مواد بسیار عالی عمل می‌کند و برای یکدست کردن و بهبود بافت خاک مناسب است. خاک برگ معمولا از تجزیه برگ های درختانی چون افرا، نارون، چنار، برخی درختان میوه و غیره به دست می‌آید.
2-کوکوپیت: کوکوپیت نوعی خاک مغذی است که از تجزیه بافت پوست نارگیل به دست می‌آید. این خاک برای اغلب گیاهان و گل های آپارتمانی مناسب است و می‌تواند در ترکیب بهترین خاک برای گل های خانگی اضافه شود. کوکوپیت می‌تواند رطوبت را به خوبی در خود نگه دارد و به صورت بسته بندی و فشرده شده به فروش می‌رسد که پس از خرید باید با آبیاری آن را به حالت نرمال درآورید.
3-پیت ماس: این ماده مغذی از ترکیب بقایای نوعی جلبک و خزه به دست می‌آید و می‌تواند چرخه رشد طبیعی و فتوسنتز گیاهان آپارتمانی را بهبود بخشد. پیت ماس در سال های اخیر در میان علاقه مندان به گیاهان آپارتمانی محبوب شده است. مهم‌ترین دلیل این محبوبیت توانایی بالای پیت ماس در نگهداری مواد غذایی به مدت طولانی و همچنین حفظ رطوبت به میزان کافی است.
4-ورمی کمپوست: این ماده در واقع یک نوع کود سرشار از مواد آلی و غنی مورد نیاز گیاهان آپارتمانی است که تاثیر چشمگیری در رشد و بهبود شرایط آن ها خواهد داشت. ورمی کمپوست به وسیله عبور مواد غذایی آلی از دستگاه گوارش کرم های خاکی به دست می‌آید و دارای ترکیبات منحصر به فردی شامل آنزیم ها و میکروارگانیسم های طبیعی و مفید برای رشد گیاه است.
5-پرلیت: این خاک از ترکیب برخی سنگ های آتشفشانی به دست می‌آید و می‌تواند رطوبت را در بافت خود نگه دارد. به این ترتیب هر گاه دیگر بخش های خاک خشک شده باشند پرلیت می‌تواند رطوبت ذخیره شده را تزریق نماید. وجود پرلیت در خاک گلدان باعث تقویت رشد ریشه گیاه خواهد شد.
نکات خرید و نگهداری بهترین خاک برای گل های خانگی
اکنون که با ویژگی ها و ترکیبات بهترین خاک برای گل های خانگی آشنا شدیم، بهتر است برخی دیگر از نکات خرید و نگهداری از این خاک را نیز بدانیم تا بتوانیم بهترین محیط را در اختیار گل های خانگی خود قرار دهیم و بستری مناسب برای رشد و پرورش آن ها ایجاد نماییم.
- ممکن است برای برخی گیاهان مانند کاکتوس ها یا گیاهان گوشتخوار ترکیبات دیگری مورد نیاز باشد و به طور کلی یک ترکیب خاص برای تمام گیاهان خانگی شما جواب ندهد.
- برای خرید خاک متناسب برای هر گیاه از فروشنده مشاوره دریافت نمایید و علاوه بر نوع گیاه، شرایط خانه خود و نحوه رسیدگی به گلدان ها و حتی اندازه گلدان مورد نظرتان را شرح دهید و سپس بر اساس این ویژگی ها خاک مناسب را با توصیه فروشنده متخصص انتخاب نمایید.
- زمانی که یک خاک ترکیبی از مواد مختلف را تهیه می‌کنید، تا چند ماه ابتدایی خاک احتمالا مواد مغذی مورد نیاز گیاه را در اختیار دارد و نیازی به کود نخواهید داشت. پس از گذشت این مدت زمان اغلب مواد غذایی خاک توسط گیاه مصرف و یا به وسیله آب شسته و از زیر گلدان خارج می‌شوند. بنابراین لازم است برای تامین مواد مغذی از کود استفاده نمایید.
- زمانی که مشاهده کردید که خاک شما دیگر رطوبت را در خود نگه نمی‌دارد و یا گیاه شما رشد سابق را ندارد و این مشکل حتی با کوددهی هم حل نمی‌شود، زمان تعویض خاک گلدان فرا رسیده و خاک قبلی دیگر بستر مناسبی برای رشد گیاه نخواهد بود.
نتیجه گیری
خاک مناسب در کنار نور و آبیاری، یکی از مهم‌ترین نیاز های گیاه برای رشد و شکوفایی است و اگر خاک منبع مناسبی برای تغذیه گیاه نباشد، هیچ یک از عوامل دیگر مانند آبیاری مناسب یا نور کافی، به تنهایی باعث رشد گیاه نخواهند شد. بنابراین در انتخاب بهترین خاک برای گل های خانگی خود دقت داشته باشید و از فروشگاه های معتبر و همراه با دریافت مشاوره از فروشنده، خاک مناسب را تهیه نمایید.
سوالات متداول
1-ترکیبات خاک چه اهمیتی برای رشد گیاه دارد؟
گیاه علاوه بر نور و آب، به مواد مغذی مختلف مانند نیتروژن هم نیاز دارد. گیاه این نیاز خود را از خاک و از طریق ریشه هایش دریافت می‌کند. همچنین آب که نیاز دوم گیاه است هم از همین طریق تامین می‌شود. بنابراین انتخاب ترکیب مناسب خاک باعث تامین مواد مورد نیاز گیاه و رسیدن آب کافی به ریشه ها خواهد شد. همچنین با وجود زهکشی و منافذ کافی، ریشه می‌تواند فضای کافی برای رشد داشته باشد و اصطلاحا خفه نخواهد شد.
2-چطور خاک مناسب برای هر گیاه را تشخیص دهیم؟
بهترین خاک برای گل های خانگی ممکن است برای هر گیاه متفاوت باشد و برای انتخاب بهترین گزینه می‌توانید در اینترنت جستجو نمایید و یا در هنگام خرید از فروشنده مشاوره دریافت نموده و همزمان خاک مناسب را نیز تهیه کنید.
3-خاک گیاه را چگونه می‌توان تعویض کرد؟
برای تعویض خاک گلدان توجه داشته باشید که این کار را به صورت مداوم و با فواصل نزدیک انجام ندهید و تنها زمانی خاک را تعویض کنید که واقعا نیاز باشد. به ریشه های گیاه دقت کنید و مراقب باشید که ریشه ها آسیب نبینند. تعویض خاک را به سرعت انجام دهید و نگذارید ریشه ها مدت زیادی در هوای آزاد بمانند. زمانی که گیاه را از خاک قبلی خارج می‌کنید به آرامی خاک های روی ریشه را بتکانید و تمیز کنید. سپس داخل گلدان را از خاک قبلی پاک کنید و مقداری از خاک جدید بریزید. گیاه را به آرامی در میان این خاک جای دهید و با ملایمت باقی خاک را در گلدان بریزید.
