گل ها و گیاهان زینتی و زیبا همواره بخش مهمی از تزئینات و دکوراسیون محیط های داخلی و خارجی و راه ارتباط انسان با طبیعت در زندگی شهری امروز هستند. با این حال مراقبت از این گیاهان گاهی اوقات وارد مراحل دشواری می‌شود. گیاهان نیز مانند انسان ها و حیوانات ممکن است دچار بیماری و یا حمله آفات شوند که این موارد در صورت حل نشدن ممکن است باعث مرگ گیاه گردند. در ادامه به بررسی روش های جلوگیری از آفت در گیاهان و راه های مقابله با آن خواهیم پرداخت.
علت آفت یا بیماری گرفتن گیاهان
آفات و بیماری در گیاهان نسبتا شایع هستند و حتی در صورت مراقبت به روش های صحیح هم ممکن است گیاهان شما دچار این مشکل بشوند. روش های جلوگیری از آفت در گیاهان می‌تواند تا حدود زیادی در این زمینه موثر باشد. با این حال ابتدا بهتر است علت بروز این بیماری ها در گیاهان را بدانیم تا بهتر بتوانیم این مشکل را مدیریت کنیم.
1-شرایط محیطی نامناسب: شرایط محیطی نامناسب می‌تواند یکی از دلایل اصلی بروز آفات و بیماری ها در گیاهان باشد. عواملی مانند آبیاری بیش از حد، خشکی یا رطوبت بیش از حد هوا، نور ناکافی یا زیاد، دمای نامناسب و تهویه ضعیف می‌توانند باعث ضعف گیاه و افزایش آسیب پذیری آن در برابر آفات و بیماری ها شوند.
2-ضعف سیستم دفاعی گیاه: اغلب گیاهان دارای یک سیستم دفاعی و ایمنی برای حمله موجودات خارجی می‌باشند. گیاهانی که دارای سیستم دفاعی ضعیف هستند، از طریق آفات و بیماری ها به راحتی آلوده می‌شوند. عواملی مانند تغذیه نامناسب، کمبود عناصر غذایی، خاک آلوده، ضعف ژنتیکی و تنوع ژنتیکی کم می‌توانند باعث ضعف سیستم دفاعی گیاه و افزایش حساسیت آن به آفات و بیماری ها شوند.
3-انتقال از طریق حشرات: برخی حشرات، مانند شته ها، سوسک ها و حشرات دیگر، می‌توانند بیماری ها را به گیاهان منتقل کنند. این آفات می‌توانند ویروس ها، قارچ ها و باکتری ها را حمل کرده و به گیاهان انتقال دهند که این مسئله به بروز بیماری در این گیاهان منجر می‌شود.
4-عدم رعایت روش های پیشگیری: عدم اعمال روش های پیشگیری مناسب، مانند شناسایی زود هنگام آفات و بیماری ها، استفاده از روش های طبیعی و بیولوژیک، حفظ شرایط محیطی مناسب و مدیریت صحیح فضای پرورش گیاهان، می‌تواند باعث افزایش ریسک آفت‌گیری و بیماری زایی در گیاهان شود.
به طور کلی، ترکیبی از عوامل محیطی، عوامل مربوط به گیاه و عوامل مرتبط با آفات و بیماری ها می‌توانند باعث آفت گیری و بیماری زایی در گیاهان زینتی شوند. برای جلوگیری از آفت در گیاهان، شناسایی درست آفات و بیماری ها و اعمال روش های پیشگیری مناسب بسیار حائز اهمیت است. استفاده از مواد آفت‌کش و قارچ‌کش نیز باید با احتیاط و با رعایت دستورالعمل ها انجام شود.
شناسایی آفت ها در گیاهان
مهم‌ترین مرحله در کنترل و پیشگیری از بروز یا انتقال آفات در میان گیاهان زینتی، شناسایی صحیح این عوامل بیماری زا و نشانه های آن هاست. شناسایی آفات تنها مربوط به بعد از بیمار شدن گیاه نمی‌باشد و برای جلوگیری از آفت در گیاهان نیز بهتر است نشانه ها را بشناسید. به این ترتیب می‌توانید در صورت بروز بیماری در یک گلدان، آن را به موقع تشخیص دهید و از انتقال به گلدان های دیگر پیشگیری نمایید. برای شناسایی آفات می‌توان از روش های زیر استفاده کرد.
-
- مشاهده مستقیم: بهترین روش برای شناسایی آفات، مشاهده مستقیم آن ها در گیاه است. بررسی بخش‌های مختلف گیاه مانند برگ ها، ساقه ها، شاخه ها، گل ها و میوه ها می‌تواند نشان دهنده حضور آفات باشد. مشاهده اندازه، شکل، رنگ، الگو ها و علائم واضحی مانند جویده شدن، دفع مواد شفاف، تغییرات رنگ برگ ها، خود جانور و ضایعات بر روی گیاهان نشانه های وجود آفت یا بیماری است.
- استفاده از تله: امروزه تله های مختلفی برای شناسایی آفات و حشراتی که به گیاهان حمله میکنند وجود دارد که روی برگ ها یا بخش های دیگر گیاهان چسبانده می‌شوند و شما را از وجود بیماری یا آفت مطلع میکنند.
- مشاوره با کارشناسان: در صورتی که خودتان در تشخیص آفت مطمئن نیستید، می‌توانید به کارشناسان متخصص در زمینه آفات گیاهی مراجعه کنید. آن ها تجربه و دانش لازم را در شناسایی و تشخیص آفات را دارند و می‌توانند به شما در شناسایی و دفع آفات کمک کنند.
- منابع علمی: استفاده از منابع علمی مانند کتاب ها، مقالات علمی و وبسایت های معتبر می‌تواند در شناسایی آفات مفید باشد. این منابع معمولا شامل تصاویر و توضیحات مفصل درباره آفات هستند که به شناسایی صحیح آن ها کمک می‌کند.
در این روش ها، توجه و مشاهده دقیق و دقت در نگاه به جزئیات بسیار مهم است. همچنین، آشنایی با نمونه های آفات رایج در منطقه و مطالعه مقدماتی درباره آفات متداول در گیاهان مورد نظر نیز به شناسایی آفات کمک می‌کند.
روش های پیشگیری از آفات و بیماری ها در گیاهان
پس از کسب اطلاعات کافی و توانایی شناسایی آفات، بهتر است برای جلوگیری از آفت در گیاهان زینتی اقدام نمایید. پیشگیری از بیماری و موجودات مزاحم در گیاهان به دو روش طبیعی یا سنتی و روش های شیمیایی جدید قابل انجام است. البته انتخاب روش مناسب تا حد زیادی بستگی به محیطی که گیاهان را در آن نگهداری می‌کنید دارد. در محیط بسته خانه برخی روش ها ممکن است به خود شما آسیب بزنند و تنها برای محیط های باز مثل حیاط یا باغ مناسب باشند.
روش های شیمیایی پیشگیری از آفات
این روش ها غالبا برای دفع آفات مورد استفاده قرار می‌گیرند، یعنی زمانی که گیاه آفت را گرفته و اکنون نیاز به درمان دارد. با این حال می‌توان برای جلوگیری از آفت در گیاهان نیز از آن ها استفاده کرد. روش های شیمیایی شامل اسپری کردن مواد ضد آفت و دور کننده حشرات است.
این مواد ممکن است در محیط بسته خانه از لحاظ تنفسی مشکلاتی را برای شما ایجاد کنند و بهتر است فقط در محیط باز مانند بالکن یا حیاط مورد استفاده قرار گیرند. در صورتی که بوی این ماده روی برگ ها و بخش های مختلف گیاه باشد دیگر حشرات و آفات به آن نزدیک نخواهند شد و گیاه از خطر بیماری در امان می‌ماند.
روش های طبیعی پیشگیری از آفات
روش های طبیعی برای جلوگیری از آفت در گیاهان بسیار کم هزینه، معقول و بدون آسیب به محیط هستند. این روش ها ممکن است به اندازه مواد شیمایی موثر نباشند و با وجود آن ها باز هم آفات به گیاه حمله کنند، اما تاثیر آن ها در کنترل آفات و بیماری های گیاهی غیرقابل انکار است. بهترین روش های پیشگیری از آفات به صورت طبیعی به شرح زیر است.
- بررسی وضعیت گیاه در زمان خرید: اگر به تازگی قصد دارید یک گیاه زینتی جدید برای خانه یا محیط کار خود بخرید، حتما به سلامت گیاه و نشانه های موجود روی برگ و شاخه های آن توجه کنید. هر گونه علامتی مانند رنگ و لکه های غیرطبیعی روی برگ ها، مشاهده حشرات، آثار جویده شدن برگ ها و گلبرگ ها و غیره می‌تواند نشان دهنده بیمار بودن گیاه باشد.
- مراقبت صحیح: اگر یکی از گیاهان شما دچار بیماری شده آن را از سایر گیاهان جدا کرده و در محیط دیگری درمان کنید. همچنین اگر تنها چند برگ از یک گیاه بزرگ دچار مشکل شده است ممکن است بتوانید با جدا کردن آن ها گیاه را نجات دهید. گیاهان را تمیز نگه دارید و اجازه نشستن آلودگی و گرد و غبار روی برگ ها را ندهید. حواستان به دما و رطوبت هوا و میزان نور دریافتی گیاه نیز باشد تا با نیاز های گیاه انطباق داشته باشند.
- آبیاری مناسب: آبیاری نامناسب می‌تواند عاملی برای بروز بیماری در گیاهان باشد. برای جلوگیری از آفت در گیاهان حتما به اندازه صحیح به آن ها آب بدهید و با رطوبت بیش از حد خاک گیاه را دچار قارچ و بیماری نکنید.
- تغذیه کافی: با استفاده از خاک مناسب، انواع کود و کمپوست، گیاه را تغذیه و تقویت کنید. گیاهی که مواد غذایی کافی و مناسب دریافت کند مقاومت بهتری در مقابل عوامل بیماری زا خواهد داشت. البته در استفاده از این مواد نیز باید اعتدال را رعایت کنید.
نتیجه گیری
جلوگیری از آفت در گیاهان، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید به عنوان صاحب گیاهان زینتی انجام دهید. آفات و بیماری ها هم می‌توانند خود گیاه را از بین ببرند و هم محیط زندگی شما را آلوده کنند. بنابراین در استفاده از روش های پیشگیری و مراقبت های لازم، دقت کافی را به خرج دهید و مراقب گیاهانی که دچار آفت هستند باشید.
سوالات متداول
1-آیا می‌توان سموم غیرشیمیایی برای از بین بردن آفات استفاده کرد؟
بله، برخی سموم با مواد طبیعی تهیه می‌شوند که برای محیط و خود شما ضرری نخواهند داشت و تنها به آفات حمله میکنند. با این حال تاثیر این سموم کمتر از سم های شیمیایی است و ممکن است در موارد شدید بیماری تاثیر کافی نداشته باشند. به عنوان مثال ترکیبی از آب، فلفل قرمز و سیر می‌تواند به عنوان یک سم طبیعی برای آفات گیاهی عمل کند.
2-آفات گیاهی چه موجوداتی هستند؟
به طور کلی آفات به جانورانی گفته می‌شود که به صورت انگلی از برگ ها و دیگر بخش های گیاه تغذیه میکنند و یا آن را بیمار کرده و از بین می‌برند. این آفات می‌توانند شامل حشراتی مانند شته و یا جانورانی مانند کرم خاکی باشند.
3-چگونه می‌توان بیماری ها و آفات گیاهان زینتی را شناسایی کرد؟
برای شناسایی بیماری ها و آفات گیاهان زینتی، می‌توان از روش های زیر استفاده کرد.
- مشاهده دقیق گیاهان: بررسی دقیق برگ ها، ساقه ها، گل ها و دیگر بخش های گیاهان برای پیدا کردن علائم و تغییرات غیرطبیعی می‌تواند به شناسایی بیماری ها و آفات کمک کند.
- مطالعه منابع معتبر: مطالعه منابع معتبر مانند کتب، مقالات علمی و منابع آنلاین می‌تواند اطلاعات کاربردی در مورد علائم و شیوع بیماری ها و آفات ارائه دهد.
- دریافت مشاوره از کارشناسان: در صورت بروز بیماری ها و آفات ناشناخته، بهتر است با کارشناسان کشاورزی یا کارشناسان گیاه پزشکی مشورت کنید تا راهنمایی لازم را در خصوص شناسایی و کنترل آفات دریافت نمایید.
